Hoe een bottom-up initiatief leidraad wordt voor de culturele en creatieve sector.

Pien van Gemert werkt sinds 2018 bij Kunsten ’92 en is programmamanager van de Fair Practice Code. Samen met Sjoerd Feitsma van Platform ACCT en Eefje Korsten van de Werkdesk Kunst en Cultuur van het Regionaal Werkcentrum Groot-Amsterdam nam zij het initiatief voor het Fair Practice Programma Amsterdam. Een programma van juni tot november 2023 met twee bijeenkomsten, drie online colleges en een workshop voor het implementeren van de Fair Practice Code in je organisatie.

Pien: ”Het verhaal van de Fair Practice Code begon in 2012, toen een groep kunstenaars met elkaar actie ging voeren tegen de enorme bezuinigingen die de sector troffen. De gevolgen die dat zou kunnen hebben was voor de groep de trigger tot ‘actie’ en ‘verandering’. Er dreigden vele ingrijpende gevolgen: de druk om meer te doen met minder geld, de artistieke kwaliteit die gevaar liep, meer risico op burn-outs, uitsluiting van startende kunstenaarsinitiatieven en de algehele uitholling van het aanbod. Het was tijdens een van de tafelgesprekken van de actievoerders dat de term ‘Fair Practice’ voor het eerst viel, als werkwijze voor de culturele en creatieve sector.”

De code is geschreven door kunstenaars zelf.
De kunstenaars Anne Breure, Anoek Nuyens, Yvonne Grootenboer en Jan Zoet, tevens voorzitter van Kunsten ’92, waren van groot belang voor de ontwikkeling van de Fair Practice code. Pien: “Kunsten ’92 is een belangenorganisatie met meer dan 420 leden uit alle disciplines: van beeldende en podiumkunsten tot nieuwe media, design, musea en monumenten, en van ‘kleine’ makers tot grote organisaties. Sinds 2018 zijn wij penvoerder van de code.”

De Fair Practice code is gebouwd op vijf kernwaarden: solidariteit, diversiteit, duurzaamheid, vertrouwen en transparantie. Het nodigt uit tot kritische reflectie en biedt een handreiking voor de sector om tot een toekomstbestendige arbeidsmarkt en beroepspraktijk te komen. “De code gaat niet alleen over een eerlijke beloning”, benadrukt Pien. “Het bevordert diversiteit, toegankelijkheid en gelijke kansen.”

De code is overgenomen in het subsidiebeleid van overheden en fondsen.
Pien: “Nu ben je verplicht de aanvraag langs de Fair Practice-lat te leggen. Gemeenten en fondsen hebben meer invloed dan ze denken in het stimuleren van Fair Practice in de culturele en creatieve sector.” Eefje: “Ik spreek wekelijks verschillende organisaties in de regio die allemaal willen bijdragen aan een gezonde, inclusieve en faire sector. Maar ze vragen zich ook af: vanuit welke middelen? Als de code de lat is, hoe dan?”

Op 30 juni ging het Fair Practice Programma Amsterdam van start. Gesubsidieerde culturele instellingen waren uitgenodigd om deel te nemen en in november 2023 wordt het programma afgerond. Tijdens de eerste bijeenkomst werd de Fair Practice Code uitgelegd, was er gelegenheid om vragen te stellen en om elkaar beter te leren kennen. In de drie daaropvolgende online colleges werd er dieper ingegaan op de onderwerpen fair pay, werken met zzp’ers en duurzame inzetbaarheid. De organisaties kregen tevens de do-it-yourself-workshop opgestuurd om met de code aan de slag te gaan.

Eefje: “In het Fair Practice Programma Amsterdam werken we ook samen met Platform ACCT. Het programma richt zich op de uitvoerbaarheid van de code; de Werkdesk ondersteunt organisaties in hun rol als goed werkgever en opdrachtgever. Platform ACCT is een belangrijke partner voor ons, het is de uitvoerder van de Arbeidsmarktagenda en ontwikkelt verschillende tools en programma’s om de arbeidsmarkt te verbeteren. Dat brengen wij dan weer onder de aandacht in Groot-Amsterdam.” Pien: “Wij concentreren ons op het lobbywerk en de implementatie van de Fair Practice Code met bijeenkomsten, colleges en de do-it-yourself-workshops.

Pien pakt het workshopmateriaal erbij en laat zien hoe dat werkt: “De workshop gaat van inclusie tot fair pay. De uitkomsten worden in de afsluitende bijeenkomst besproken.”

Wat is het vervolg?
Pien: “Ik ben benieuwd waar Amsterdam mee komt. In Brabant, waar ook zo’n programma plaatsvond, is het initiatief genomen om het begrip ‘Fair Practice’ te verdiepen: hoe kun je sociale veiligheid in je organisatie doorvoeren?” Eefje: “Als er vraag naar is dan overwegen we zeker een vervolg. Het belangrijkste is dat we met z’n allen met de code gaan werken.”

Wil je de workshop bestellen? Dat kan bij het Fair Practice Lab. Voor informatie en inspiratie over werk en opleidingen ga naar de pagina van de Werkdesk Kunst en Cultuur of neem contact op.

Pien en Eefje: “Het gaat erom dat iedereen een duurzame carrière kan ontwikkelen, ongeacht levensfase of achtergrond.”