Hoe De Generator West zakelijk talent laat ontwikkelen

“Als wij straks weggaan, wie volgt ons dan op?”
Dit was de vraag die vijf zakelijk leiders van Introdans, Theater Oostpool, Theater aan de Rijn, Jeugdtheaters Sonnevanck en Kwatta in het oosten van het land zichzelf in 2020 stelden. Hun vraag was niet alleen gericht op opvolging, ook op bekender maken van het vak ‘zakelijke leiding’ in de podiumkunsten, vanwege een groot tekort aan mensen en omdat het werk relatief onbekend is. Dit leidde tot De Generator: een ontwikkeltraject van een jaar voor wie de ambitie heeft door te groeien tot zakelijk leider in de culturele en creatieve sector. Al snel sloten zich vijf andere instellingen aan: PHION, Musis/Stadstheater Arnhem, Zwolse Theaters en Hedon, Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw De Vereeniging. De leiding van het lesprogramma gaven ze in handen van de Cultuur Academy.

Van oost naar west
Ook de arbeidsmarktregio Groot-Amsterdam kampt met tekorten in de zakelijke leiding van culturele instellingen. Eefje Korsten-Mulder van de Werkdesk Kunst en Cultuur: “Wat werkt in oost, importeren we naar west. Wij willen het vliegwiel zijn dat De Generator West in staat stelt de komende jaren veel nieuwe, diverse zakelijke talenten op te leiden. Talenten die bijdragen aan de professionaliteit, diversiteit en continuïteit van onze geweldige sector.”

De Generator West
In het najaar van 2023 is De Generator West gestart. Het is een samenwerking tussen Cultuur Academy, de Werkdesk Kunst en Cultuur en tien podiumkunstinstellingen: Nationale Opera & Ballet, Theater Bellevue, Schweigman&, Via Rudolphi, Female Economy, Likeminds, Wat We Doen, George & Eran, ICK en De Toneelmakerij.

Baan van de klussen
“Er wordt al snel gedacht: zakelijk leider, dat zal wel de baan zijn van de klussen naast de artistiek leider. Het lijkt een ondankbare taak”, zegt Lille Witsen Elias, programmaleider van De Generator West: “Maar dat is allesbehalve waar. De rol van zakelijk leider is verantwoordelijk, interessant en bovendien onmisbaar voor iedere instelling.”

Eenjarig ontwikkelingstraject
Lille: “De Generator West is voor iedereen die een functie in de zakelijke coördinatie van een culturele instelling wil vervullen. Afgelopen jaar was er plek voor 10 deelnemers. Je hoeft nog geen zakelijk leider te zijn – wel is het belangrijk dat je interesse hebt in de zakelijke kant van de sector.”

Gemotiveerde mensen meldden zich aan. Lille: “Dat waren er zo’n 45, terwijl er plek is voor 10. Een hele puzzel om de juiste mensen deze kansen te gunnen en de matching met de deelnemende instellingen te organiseren.”

Van hoedenmaker tot zakelijk leider
Een van de 10 deelnemers van De Generator West is Maria Heidemann. Na tien jaar als hoedenmaker bij Nationale Opera en Ballet en een stage als zakelijke leider bij Nicole Beutler Projects besloot ze zich verder te ontwikkelen.

Voordat De Generator op haar pad kwam, twijfelde ze over een studie Cultuur Management in Antwerpen. Ze koos toch voor De Generator West. Een relevant netwerk opbouwen speelde daarbij een belangrijke rol: ze ambieerde geen carrière in de Antwerpse podiumkunsten, maar in die in Nederland.

Maria is inmiddels een paar maanden op weg. Waardevol aan de lesdagen vindt ze de open gesprekken die ze voert met de andere deelnemers, en hoe die gesprekken tot nieuwe inzichten leiden. “Er ontstond al snel een ontzettend hechte band in de groep. Je ontwikkelt je enorm op zowel zakelijk als ook persoonlijk vlak.”

“Het netwerk dat je opbouwt door De Generator is ongelofelijk waardevol,” beaamt Lille. “Niet alleen met de deelnemers van het traject, maar ook met alle instellingen die verbonden zijn. Na afloop heb je al die 06-nummers in je zak.”

Meelopen in de zakelijke leiding
Haar traineeship doorloopt Maria bij De Toneelmakerij, een Amsterdams toneelgezelschap voor kinderen en jongeren. Samen met de zakelijk leider van het gezelschap bekijkt Maria hoe De Toneelmakerij zich steviger kan profileren in de stad. Daarnaast schuift ze aan bij afspraken van de zakelijk leider. Deze hechte samenwerking levert belangrijke inzichten op. “Het is leerzaam om te zien hoe verschillende kwesties aangepakt worden. Dat kan om begrotingen gaan, maar bijvoorbeeld ook om personeelszaken.” Het was voor Maria goed om te zien wat iemand tot een succesvol zakelijk leider in de podiumkunsten maakt. “Het is interessant te horen hoe zakelijk leiders op hun positie terechtgekomen zijn. Vaak zijn ze niet rechtstreeks ervoor opgeleid, maar er via talloze omwegen beland. Dat vond ik erg bemoedigend.”

Spiegel
Ook voor de culturele instellingen die aan De Generator West meedoen, is het programma een spiegel, zegt Lille. Jong en/of nieuw talent brengt de zakelijk leiders zelf ook tot nieuwe inzichten, wat voor gelijkwaardigheid in het traject zorgt. “Voor het management van de instellingen is het fijn om een frisse blik te hebben op de gang van zaken. Van iemand van buitenaf, die nieuwsgierig is en vragen stelt bij de werkwijze.” Zakelijk leiders vertellen haar geregeld: “Had ik dat traject maar gehad.”

Succesverhaal
Een aantal maanden na de start van De Generator werpt het programma voor Maria al zijn vruchten af. De stap van hoedenmaker naar zakelijk leider leek haar niet vanzelfsprekend, maar inmiddels werkt ze als assistent zakelijk leider bij het gezelschap waar ze haar stage deed. Volgend jaar gaat ze de zakelijke leiding van het gezelschap op zich nemen. “Ik kan De Generator aanraden aan iedereen die de ambitie heeft zakelijk leider te worden”, zegt Maria. “Het is een bijzonder traject waar je ontzettend veel kan én mag leren. Dat Werktuig PPO bijdraagt in de kosten is bijzonder welkom. En niet onbelangrijk: het aanvraagproces is eenvoudig.”

De Generator West en Werktuig PPO
Het ontwikkeltraject van De Generator West duurt een jaar en bestaat uit een theoretische kant met verschillende lesdagen, intervisie en loopbaancoaching. Een traineeship bij een van de culturele instellingen is onderdeel van het programma. Voor de lesdagen, intervisie en loopbaancoaching wordt een vergoeding gevraagd van 1.800 euro, voor het traineeship ontvangen de deelnemers een vergoeding van 3.000 euro. Voor een deel van de kosten kon een bijdrage aangevraagd worden bij Werktuig PPO.

Meer informatie over De Generator West?
Ga naar de website van de Cultuur Academy. Meer weten over je mogelijkheden, om in aanmerking te komen voor een bijdrage van Werktuig PPO? Ga naar Werktuig PPO of bekijk de pagina van de Werkdesk Kunst en Cultuur voor informatie over werk en opleidingen. Of volg de Werkdesk via LinkedIn of Instagram.